DSİ Genel Müdür Yardımcısı Bülent Selek, Yalı bölgesini taşkından korumak için yapılacak sel bariyeri projesini anlattı, çözüm için “Ya bariyer ya da yerleşim bölgesinin kaldırılması” görüşünü savundu. Türkiye ve dünyadaki örneklerinden bahseden Selek, günün gelişen teknolojisi kapsamında 500 yıllık veriler ışığında bu projenin hazırlandığını söyledi.
İtirazlar peş peşe yükseldi. Bartınlı mimar, mühendis, muhtar, STK temsilcileri kaygılarını sıraladı. Belediye meclis üyesi Kemal Çubukcuoğlu “Irmak ıslahı denince neden aklınıza hemen beton geliyor? Koruma kurulandan izin alınmadan ihalesi bitmiş. Hadi Yalı’yı koruduk, Gölbucağı ne olacak?” diye sordu. Konuşmak için herkes mikrofon istedi, kimisi “bekleyemem” deyip çıktı.
BARTINSTAR/GÜNDEM
Bartın Kültür Merkezi, şehirde herkesin fikrinin olduğu çok özel bir konuya ev sahipliği yaptı. Uzun süredir konuşulan Bartın Irmağı İslah Projesi ile ilgili Devlet Su İşleri Genel Müdür Yardımcısı Doç. Dr. Bülent Selek ve yardımcılarının sunum ve bilgilendirme yapması için düzenlenen toplantıya ilgi yoğun oldu. Bartın Valisi Nurtaç Arslan’ın salona gelmesiyle toplantı 15 dakika gecikmeli başladı. Resmi bir gün olmamasına rağmen saygı duruşu ve İstiklal Marşı ile başlayan toplantının başında Vali Nurtaç Arslan, toplantının açılış konuşmasını yaptı.
VALİ NURTAÇ ARSLAN: TÜM ÖNERİLERİ DİKKATE ALARAK YAKIŞAN PROJEYİ HAZIRLAYACAĞIZ
Vali Arslan, sel ve taşkınların çokça yaşandığı ilimizde hem bu konuya katkı sağlamak hem de Bartın Irmağı’nın güzelliğini bozmayacak bir projenin hazırlanması için, toplumun tüm kesimlerinden gelen talep ve önerileri de dikkate alarak ilgili kurumlarla yoğun bir şekilde çalışmaların sürdürüldüğünü ifade ederek en verimli ve Bartın’a en yakışan bir projeyi ortaya koymayı ve ırmağın çevresindeki peyzaj çalışmaları dahil bir bütün halinde hazırlanacak projenin güzel ilimiz Bartınımıza büyük katkı sağlamasını hedeflediklerini belirtti.
DSİ GENEL MÜDÜR YARDIMCISI SELEK: TAŞKINDAN KORUNMAK İÇİN BİLİMSEL PROJE
Toplantı, 11 Ağustos 2021’de yaşanan sel afetinin yıldönümüne denk gelmesi anlamlıydı. Vali Arslan, bunun planlı değil, tesadüf olduğunu kaydetti. Ardından Doç. Dr. Bülent Selek’in Yalı bölgesinde yapılması planlanan sel bariyeri ve Bartın’ın taşkın tarihine ilişkin bilgiler ve çözüm yollarına ilişkin bir sunumu oldu. Gelişen teknolojik imkanlarla hazırlanan simülasyonlar ışığında şehrin 500 yıllık tarihinde yaşanan taşkınlara ilişkin verileri aktaran Selek, geçmiş yıllarda yapılan çalışmaları anımsattı. 1998’de yaşanan büyük sel ardından TEFER projesi kapsamında Bartın ırmağının denize döküldüğü kısımlara yoğunlaşıldığını, “ırmağın ağzını açarsak daha rahat akış sağlanır” anlayışıyla bir çalışma yapıldığını anımsattı. 30 sene önce yapılan çalışmaların, çağın yeni teknolojik gelişmelerine göre değişebildiğine dikkat çeken Selek, taşkınlardan korunmak için geliştirilen yeni modellere işaret etti.
SELEK: CAM BARİYERLER TESTLERDEN BAŞARIYLA GEÇTİ
Bartın Irmağı’nın kendine has özelliği ile deniz seviyesinin altında kaldığını, bu yüzden ırmak yatağında derinleştirme gibi çalışmaların bir faydası olmayacağını anlatan Selek, sele neden olan ırmaklar üzerinde yapılan baraj ve sel kapanı gibi çalışmalarla bu konuyu bütüncül şekilde ele aldıklarını ifade etti. Bilimsel veriler ışığında soruna çözüm üretmeye çalıştıklarını ifade eden Doç. Dr. Selek, 1998 büyük selin ardından değişen iklim koşulları nedeniyle Bartın’ın her yıl bir iki kez sel ve taşkınlara maruz kaldığına dikkat çekti. Sözü; Bartın’ın acil şekilde sel sorunundan kurtarmak için hazırladıkları projeye getiren Selek, taşkından en çok etkilenen Yalı bölgesine (İskele Caddesi) sel bariyeri projesini tanıttı. Cam bariyerin Rize’de, üstelik vahşi akan bir ırmak üzerinde başarıyla uygulandığını anlatan Selek, bu projenin Yalı bölgesini taşkından koruyacağını savundu. Takılıp çıkartılabilen bariyerlerle ilgili işletme sorunları olduğunu belirten Selek, cam bariyerlerin basınç testlerini başarıyla geçtiğini vurguladı.
SELEK: IRMAK DENİZ SEVİYESİNİN ALTINDA, TEK ÇÖZÜM VAR: YA BARİYER YA DA TAŞINMA
İç kısımlardan gelecek suların kanallar vasıtasıyla bir bölgede toplanıp pompalarla ırmağa aktarılacağını söyleyen Bülent Selek, bu projenin, ırmağın estetik yapısına ve turizme engel olmayacağını ifade etti. Doç. Selek, Bartın Irmağı Islah Projesi’ni etap etap ele alarak tüm bölgeleri taşkından korumak için çalıştıklarını kaydetti. 35 yıllık deneyime sahip olduğunu kaydeden Selek, Yalı bölgesindeki proje için “Bu bölgede çözüm için iki seçenek var. Ya sel bariyeri, ya da bölgeden yerleşimin kaldırılması” mesajı verdi.
Projenin en sıkı takipçisi olan Bartın Milletvekili Yusuf Ziya Aldatmaz, cam bariyer projesinin Orduyeri Köprüsü’nden TOKİ Köprüsüne kadar olan kısmı kapsadığını teyit ettikten sonra Kemerköprü’yü gündeme getirdi. Doç. Dr. Selek, “Bu birinci kısım. Kemerköprü ikinci kısım olarak ele alınacak. Etap etap çalışılacak” yanıtını verdi.
Konu Bartın ırmağı olunca herkesin bir kuşkusu ve fikri vardı. Belediye Başkanı Hüseyin Fahri Fırıncıoğlu, meclis üyeleri Kemal Çubukçuoğlu, Hüseyin Taner Çetin, gazeteciler, mimarlar, mühendisler, STK temsilcileri ve gazeteciler peş peşe endişelerini dile getirdi.
KEMAL ÇUBUKÇUOĞLU: ŞEHRİN BİRİNCİ BEKLENTİSİ IRMAĞIN TEMİZLENMESİ
Mimar Kemal Çubukçuoğlu, “Bartın ırmağının özellikleri malum. Uzun yıllardır halkın bir beklentisi var. Bu ırmağın temizlenmesi, yatağının düzenlenmesi, sürtünmeyi engelleyici çalışmalar yapılması. Kozcağız’dan gelen Kocaçay için de geçerli, bahsettiğiniz Yalı bölgesi için de geçerli. Nedense ıslah deyince hepimizin aklına duvar yapıp işte biraz daha yükseltince Yalı’yı kurtaracağız yaklaşımı hakim. Yalnız şehrin birinci beklentisi, ırmak yatağının temizlenmesi. Geçmiş yıllarda bu kadar sık sel yaşanmıyordu. DSİ’nin bu konuda bir çalışması var mıdır? Cam duvar Bartın’a uygun mudur? Geç kalınmış bir bilgilendirme bu, koruma kurulandan izin alınmadan ihalesi yapılmış. Hadi Yalı’yı koruduk, Gölbucağı ne olacak?” diye sordu.
Doç. Selek, ırmakta temizlik yapılsa bile bariyer yapılmadığı sürece Bartın’ın yine altında kalacağını söyledi. Başka bir mühendis ise Yalı’da sorunun debisinin temizlenmesi değil üst su konutuna çözüm üretilmesi olduğunu ifade etti.
BAŞKAN FIRINCIOĞLU: BİZ BARTINLILARIN BİR TAKINTISI VAR…
Belediye Başkanı Hüseyin Fahri Fırıncıoğlu da “Bizim Bartınlıların şöyle bir takıntımız var. Irmak akıyor, denizle buluşuyor. Irmak temizlendiği zaman daha kolay akacak, denizle buluşacak. Siz diyorsunuz ki deniz yüksekte dere alçakta, aldığınız her kumu deniz dolduracak, hiçbir şey değişmeyecek… Bunu biraz daha açmanız lazım. Biz oraya takılmış durumdayız” dedi.
Doç. Selek de Bartın’da çay diye gördüğümüz suyun aslında deniz olduğunu belirterek “Yükseklik farkı böyle olduğu sürece akış mümkün değil. Genişletmek de çözüm değil. Bariyer sistemi yaşamı etkilemeyecek. Irmak kıyısını vatandaşlar bu günkü gibi yine kullanacak” yanıtını verdi.
Bu dakikadan sonra salonda itirazlar, DSİ ile geçmişten günümüze yaşanan sorunlar, Bartın’da yanlış inşa edildiğine ilişkin yaygın bir görüş olan TOKİ köprüsüne ilişkin görüşler peş peşe geldi.
HÜSEYİN TANER ÇETİN: KEMERKÖPRÜ’YE BİR BENT YAPILMALI
Belediye meclis üyesi Hüseyin Taner Çetin, TEFER projelerine dikkat çekerek ırmak yatağındaki bozulmalara dikkat çekti. Bölgede yapılacak çalışmalarla ilgili DSİ ile belediye arasında yaşanan yetki karmaşasına değindi. Cam bariyerin Okulak Mahallesi’ni selden nasıl koruyacağını sordu. Irmaktaki balık ölümlerine değindi, Kemerköprü’ye Çağlayan’da olduğu gibi bent yapılarak bu ölümlerin önüne geçilebileceğini savundu. Çetin, “tarak gemisi TOKİ köprüsünün altından nasıl geçecek?” diye sordu. Mühendislerden biri, Liman başkanlığından gelen resmi yazıyı gösterse de Çetin., TOKİ köprüsünün yanlış yapıldığını vurguladı. Mühendisler, tüm ölçümlerin yapıldığını ve projenin Yalı bölgesini selden koruyacağını söyledi. Yaka selleriyle ilgili drenaj sisteminin bariyer gerisinden ırmağa şarj edileceğini tekrarladı.
HALİL BALIK, AYŞE SEVTAP UZUN İTİRAZLARINI SIRALADI
Konunun zaman zaman dağıldığı gözlendi. DSİ yetkililerine soru sormaktan çok görüş ve öneriler öne çıktı. Mimarlar Odası Başkanı Sevda Çelikyay, CHP İl Başkanı Selim Karakaş, İnşaat Mühendisi Fatih Kanbur, TSO Başkanı Halil Balık, gazeteciler Ahmet Oktay, Ercan Aydın, Yaşar Cengiz Alphan, Ayşe Sevtap Uzun itirazlarını sıraladı. Bu isimlerin çoğunun projeden ikna olmadığı gözlendi.
Gölbucağı Mahallesi muhtarı Şermin Duran, “Gölbucağı Bartın’ın en alçakta kalan mahallesi. Bu proje ne aşamada, her selde ben su altındayım” dedi.
Orduyeri Muhtarı İrfan Sağlam, son dönemlerde oluşan yaka sellerine dikkat çekti.
Söz almak isteyen Demirciler Mahallesi Muhtarı Şeref Lüleci, söz sırası başka isme verilince “İşlerim var, çıkmam lazım” diye itiraz etti. Bu sırada söz alan isim konuşmaya başlayınca Lüleci, “Bekleyemem” diyerek toplantıyı terk etti.
Eski Kent Konseyi üyesi Ziraat Mühendisi Ayşe Sevtap Uzun, ırmak yatağının yanlış yapılaşmadan değiştiğine dikkat çekti. TEFER projeleri için geçmişte 57 milyon dolar ödenek geldiğini, bu kaynağın heba edildiğini savundu. Yapılan çalışmalarla ilgili devlet sırrı denilerek bilgi verilmediğini söyledi.
ERCAN AYDIN: ALT YAPI YAPILMADAN CAM BARİYERLE SORUN ÇÖZÜLMEZ
Projeyi en çok eleştirenlerden olduğunu ve kamu müteahhitliği yaptığını hatırlatan Ercan Aydın ise “Alt yapıyı yapmadan, ırmak genişletmesi yapmadan, suyun akışını sağlamadan cam bariyeri konuşuyorsunuz. 5 sene önce Bartın caddelerine döşenen taşın, bugün işe yaramadığı gözlendi. Söküldü asfalt yapıldı. O yüzden bu projeye inanmıyorum” diye görüş bildirdi.
OKTAY, VEYSEL EROĞLU DÖNEMİNDE HAZIRLANAN TAHLİYE TÜPLERİ PROJESİNİ HATIRLATTI
Farklı öneri gazeteci Ahmet Oktay’dan geldi. Veysel Eroğlu’nun bakanlığı döneminde Bartın Irmağı’nın taşkınlardan korunması amacıyla hazırlanmış projeyi hatırlatan Oktay, “Projeye göre ırmağın iki kanadına, Arıt tarafından gelen ırmak için de sağlı sollu 8 metre çapında, toprağın altından kanallar oluşturulacak, bu kanallar 6,5 km mesafe ile çimento fabrikasının ilerisine kadar gidecekti. Kozcağız kolu için 8,5 km, yine ırmağın iki tarafından tüp borular düzenlenecek, Çimento fabrikasının ilerisine kadar uzanacaktı. Bu sayede Bartın ırmağının üstündeki su seviyesi etkilenmeyecek, taşkın riski ortadan kalkacaktı. Bu projeyle birlikte kamulaştırma bedeli ödenmeyecek, sadece malzeme ve işçilik giderleri olacaktı. Irmağın üstünde yapılacak rekreasyon ve yürüyüş yolları, köprüler, tekne bağlama alanları, rıhtımlar oluşturulacaktı. Bartın Belediyesi su sporları için proje hazırlayacaktı. Veysel Eroğlu, bakanlık görevinden ayrılınca bu proje rafa kalkmış oldu. Bu proje devlet arşivlerinde var, değerlendirebilir…”
SELİM KARAKAŞ: BARTIN KANSER, İLACI DA CAM BARİYER DİYORSUNUZ
CHP İl Başkanı Selim Karakaş, 50 yıldır olan tüm selleri gördüğünü belirterek “Siz aslında ölümü gösteriyorsunuz, çare bu diyorsunuz. Yani aslında Bartın kanser, ilacı cam bariyer. Ben bunun böyle olduğunu inanmıyorum. Farklı bir öneri getirmediniz. Ama yaka selleri var. Her sene şiddetini artırarak geliyor. 1998 selini yaşamış biriyim. Kozcağız deresinden gelen suyun 3,5 metre yükseldiğini gördüm ben. Bartın kentsel SİT alanında. TOKİ Köprüsü, Bartın’ı denize bağlayan köprü. O köprüyü açılır kapanır yapmamakla en büyük hatayı yaptınız. 3 bin yıllık Bartın tarihine bir kılıç sapladınız. Bu proje, tabiat varlıkları, kültür varlıkları kuruluna gidecek. Bütüncül bir projeyle gelin. İleriyi görmüyoruz” diye konuştu.
SELDA ÇELİKYAY: BU BİR ISLAH ÇALIŞMASI DEĞİL
Mimarlar Odası Başkanı Selda Çelikyay, “Bunun bir dere ıslahı çalışması olduğunu düşünmüyorum. Cam bariyeri söylendiği gibi estetik bulmuyorum. Derede hiçbir çalışma olmadan bunun bir çözüm olacağına inanmıyorum” sözleriyle görüşünü iletti.
Konuşmacılardan kimisi “Cam bariyerler basıncı kaldırmaz” diye itiraz etti, kimisi “Koruma Kurulu’nun onayı olmadan ihalesi yapılmış bir projeyi tartışmaya açıyorsunuz. Bu proje yanlış, kamu kaynakları yine heba ediliyor. Bu proje yaka sellerine çözüm üretmiyor” görüşleri dile getirildi.
PROF. ORHAN UZUN: BU TOPLANTIYLA DEVLET-MİLLET BİRBİRİNE YAKINLAŞTI
Son konuşmayı, Bartın Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Orhan Uzun yaptı. Salondaki gerilime işaret eden Uzun, “Bir tarafta devlet var, diğer tarafta şehrin Bartın Irmağı’na duygusal bakan halk. Aslında bu toplantıda devlet-millet birbirine yaklaştı. Bilime inanmak zorundayız” dedi.
YUSUF ALDATMAZ: SU TAŞKINLARINI BARTIN’IN KADERİ OLMAKTAN ÇIKARTACAĞIZ
Bartın Milletvekili Yusuf Ziya Aldatmaz da Bartın’ı sel ve taşkınlardan koruyacak en iyi projeyi yapmak için çaba harcadıklarını belirterek “Taşkınları Bartın’ın kaderi olmaktan kurtarmak istiyoruz. Bu proje etap etap hayata geçtiğinde önemli bir sorunun çözümü için mesafe almış olacağız. Görüş ve fikirleri ile katkı veren herkese teşekkür ederim” ifadelerini kullandı.
Toplantıya davetli olan Bartın Milletvekili Aysu Bankoğlu katılmadı. CHP, İYİ Parti, Saadet Partisi temsilcileri, Esnaf Odaları Birliği Başkanı Yılmaz Akdeniz, kamu kurumlarının müdürleri, pek çok STK temsilcisi katıldı.
Toplantı ardından herkes projeyi konuşmaya devam etti. DSİ yetkilileri, ayak üstü sorulara yanıtlar verdi.
DSİ, ırmak ıslahı ve taşkınlardan koruma projesi kapsamında birinci aşama olarak Orduyeri Köprüsü’nden TOKİ köprüsüne kadar 1,5 metre yüksekliğinde sel bariyeri yapmayı planlıyor. Bu, ıslah projesinin birinci aşaması. İkinci aşama ise Kozcağız’dan gelen suya dere yatağı ve Kemerköprü bölgesinde yapılacak çalışmayı kapsıyor.
