Laboratuvar ortamında yetiştirilen bir böcek türü, panzehir vazifesi görüyor. Geçen yıl Güzelcehisar’da 1310 böcek bırakıldı. Dün de Kurucaşile’de törenle 300 adet salındı. Ancak katil arı, şimdiden Kumluca, Kirsin, Hasankadı, Amasra, Arıt’a kadar yayılmış durumda.
Patent başvurusu yaptığımız kestane balı, kestane meyvesi, kestane püresi yatırımı, 35 bin kayıtlı arı kovanı hepsi tehdit altında. İstila hızla genişliyor. Zonguldak çaresiz, Sinop laboratuvar kurmak için kolları sıvadı. Bartınstar uyarıyor: Önlemler yetersiz. Tehlikenin farkında mısınız?
BARTINSTAR/TARIM
Halk arasında ‘katil arı’ olarak bilinen ‘kestane gal arısı’ başta Bartın olmak üzere tüm Batı Karadeniz şehirlerini tehdit ediyor. İstilacı bir tür olarak bilinen bu arı, ilk olarak 2014 yılında Yalova bölgesinde görüldü. Aslında 3 milimetre boylarında minik bir arı. Ancak bu arı bildiğimiz arılardan farklı olarak kestane ağacında ‘gal’ dediğimiz yumrular oluşturuyor.
BOYU KÜÇÜK AMA ZARARI BÜYÜK! VERİMİ %90 DÜŞÜRÜYOR
Boyu küçük ama zararı inanılmaz. Kestane sürgün ve yapraklarında galler (ur) oluşturarak sürgünlerin büyümesine ve meyve tutumuna engel oluyor. Fotosentez alanını azaltıyor. Yüzde 80-90’a varan oranda verim kayıplarına yol açıyor. Yoğun bulaşıklarda ağacı öldürmüyor ancak süründürüyor.
Peki bu haber bizim için neden çok önemli? Çünkü Bartın kestane diyarı olarak biliniyor. Özellikle Kirsin kestanesinin tadı dillere destan. Kestane ormanlarından yılda yaklaşık 500 ila 750 ton kestane toplanıyor. Türkiye’nin dört bir yanında satılıyor. Kumluca’ya yaklaşık 2 milyon TL’ye kestane püresi işletmesi yapılıyor. Bakanlık onaylı proje artık gün sayıyor.
SADECE SAHİLLER DEĞİL TÜM KESTANE ORMANLARINI SARDI
Bununla da bitmiyor. Kestane balı üretiminde Bartın Türkiye’ye nam saldı. Bartın’da 38 bin kayıtlı arı kovanı yer alıyor. Gerek istihdamı, gerek üretimi gerekse de satışı nedeniyle Bartın ekonomisine yıllık katkısı milyonlarca lirayı buluyor. Bartın Kestane Balının markalaştırılması ve Coğrafi İşaretli ürün olarak tescili için Bartın Arı Yetiştiricileri Birliği, Türk Patent ve Marka Enstitüsüne başvuru bile yaptı yaptı.
İşte saydığımız tüm bu ekonomi, katil arı tarafından tehdit ediliyor. Bartın Arıcılar Birliği’nden aldığımız bilgilere göre katil arı, Kumluca bölgesini tamamen sarmış durumda. Kirsin Boğazı, Yeni Kışla, İnciller, Dibektaş, Bağdatlı, Zafer… Hemen her kestane ormanında istilayı görmek mümkün.
TEK LABORATUVAR YETERSİZ. ÜNİVERSİTE DEVREYE GİRMELİ
Gal arısı ile mücadele için Gökçebey’de biyolojik bir tesis kuruldu. Laboratuvar ortamında erkek ve dişi olarak çoğaltılan Torymus Sinensisler adlı böcek, gal arılarının yumurtaları ile besleniyor. Şu ana kadar tespit edilmiş en geçerli mücadele yöntemi olarak öne çıkıyor. ABD ve İtalya gibi ülkeler, bu yöntemle başarılı oldu.
Arıcılar Birliği’nin uyarıları üzerine geçen yıl Güzelcehisar-Büyükkızılkum bölgesinde görülen katil arılara karşı 1350 böcek doğaya salındı. Ancak buna rağmen istila durmadı. Arıcılar, katil arının başta Kumluca bölgesi olmak üzere Gürgenpınarı, Kurucaşile, Amasra, kadar Arıt’a yayıldığını tespit etti.
ÜRETİCİLER BARTINSTAR’A KONUŞTU: TÜM AĞAÇLARI SARIYOR
Kumluca’nın kestane ormanlarında bal üretimi yapan Furkan Ustaoğlu ve Sabahattin Aydoğan, tehlikenin büyüklüğünü Bartınstar’a şöyle anlattı VİDEO:
ZONGULDAK VE SİNOP’TA DURUM FARKLI DEĞİL… BAL ÜRETİMİNDE KAYIP 3’TE 1
Sadece Bartın değil, kestane yetişen tüm Batı Karadeniz şehirleri tehdit altında. Bu yıl Zonguldak’ta doğaya yaklaşık 1300 adet böcek salınmış. Ancak Gal arısı Zonguldak kestane ormanlarını da sarmış. Ceyhan adlı arı üreticisi, üç yıl önce kovan başına 15 kilo kestane balı alırken bu yıl bu rakamın 5 kiloya düştüğünü söylüyor. Bu nedenle kovanlarını başka bölgeye taşımaya karar vermiş. Bartın’ın yarısı kadar kestanesi olmayan Sinop’ta da durum farklı değil. Doğaya 2500 böcek salmışlar. Aynı zamanda böcek üretmek için laboratuvar kurmak için çalışma başlatmışlar.
XXX
DENEYİMLİ ÜRETİCİ AHMET AKYÜZ:
140 KİLO ÜRÜN ALDIĞIM BİR AĞAÇ, 48 KİLOYA DÜŞTÜ!
10 yıllık bal üreticisi Ahmet Akyüz, Bartınstar’a bölgede yaşanan tehlikeyi yetkililere 2020 yılından bu yana ilettiklerini anlattı. İlk olarak Büyükkızılkum-Mugada gibi sahil kesimlerde görülen katil arının aynı yılın son aylarında ormanda da görülmeye başladığını anlatan Ahmet Akyüz, şu bilgileri verdi: “Geçen senelerde sadece küçük ağaçlarda veya alt dallarda oluşan gal’lar bu sene ağacı tamamen sarmış. Kirsin, Yeni Kışla, Dibektaş, Bağdatlı bölgesinde 2020’nın son aylarında 7 ağaçta görülen gal arısı, 2021’de 6-7 bin ağaçta tespit edildi. Kirsin Boğazı’ndan Bağdatlı’ya, Özbaşı köyünden Hasankadı’ya tüm bölgeyi sardı. Kirsin’de yılda 200 ton kestane üretiliyor. Üretim kaybını şöyle anlatayım, ben bir ağaçtan 140 kilo kestane alıyordum, bu rakam şu anda 48 kiloya düştü. Hem kestane hem de bal üretiminde yüzde 90 verim zararı yapıyor bu arı. Arının Kastamonu, İnebolu, Sinop Ayancık ve Boyabat boyunca yayıldığını biliyoruz.
Geçen yıl Güzelcehisar bölgesine 1310 böcek salınmıştı. Dün de Kurucaşile’de 300 böcek bırakıldı. Ama Kumluca bölgesinde bir önlem henüz yok. Böcek üreten iki tesis var biri Yalova diğeri Gökçebey. Ama yetersiz. Konuyu Orman Müdürlüğü ve üniversite ile görüştük. Üniversite laboratuvarları bu işi yapabilir. Ancak orman emvanteri olduğu için üniversiteden talepte bulunulması gerekiyor. Hızlıca önlem alamazsak, bölgemizde kestane ve bal üretimi ne yazık ki büyük yara alacak. Bu Bartın ekonomisi için de büyük kayıp…
xxx
40 YILLIK ARICI AHMET HAVABİLEN: ELİNİZİ ÇABUK TUTUN, YOKSA KESTANEYİ ÇOCUKLARIMIZA ANI OLARAK ANLATIRIZ
Bartın’ın Güzelcehisar bölgesinde 40 yıldır arı ve bal üretimi yapan Ahmet Havabilen, tüm yetkililere “Elinizi çabuk tutun” diye seslendi. Güzelcehisar bölgesinde böcek bırakılmasına rağmen tahribatın devam ettiğini kaydeden Havabilen, şu görüşleri paylaştı:
“Gal arısı birinci yılda yüzde 30, ikinci yılda yüzde 50-60, üçüncü yılda ise yüzde 90’ı aşan oranda tahribata yol açıyor. Biz Arı Yetiştiriciliği Birliği ile Gökçebey’deki tesise kadar gidip gördük. Bartın’da kestane sahası çok geniş. Bu mücadelenin 300 böcekle 3 bin böcekle yürütülebileceğine inanmıyorum. Bizim bölgemizde kayıp yüzde 80’e ulaşmış durumda. Benim önerim, bu süreçte kimse kestane ve kestane balı için 1 kuruş harcamasın. Çok büyük tahribat gözlüyoruz. Eğer bu tahribatın önüne geçilemezse 500 tonluk kestane üretimi 5 tona düşecek. Tüm yetkililere çağrımdır. Bu bölge için çok önemli olan kestane varlığını kaybetmek istemiyorlarsa ellerini çabuk tutsunlar. Yoksa kestane diye bir ürünü çocuklarımıza anı diye anlatmak zorunda kalabiliriz.”
