Türkiye’nin milli mücadele yıllarıydı. Bir bez parçasının bile kıymetli olduğu yıllarda Bartın Milli Mücadele Cemiyeti’nin kurucuları arasında yer alan Hacı Arif Kaptan (Karakaşoğlu), bugün bile halkın bir yudum suya ulaşıp gölgesinde soluklandığı Şadırvan’ı yaptıran, Bartın’a su getirmek için 2 bin 500 altınını vakfederek şehir hafızasına adını yazdıran bir önemli isim.
Şehrin resimsiz kahramanları arasında yer alan Hacı Arif Kaptan, Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi (BEÜN) Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Yücel Namal’ın BartınStar’da yazdığı üçüncü yazının konusu oldu. İşte kent hafızasına önemli katkı veren Yücel Namal’ın o yazısı:
xxx
BARTIN’DA BİR HAYIRSEVER VE MİLLİ MÜCADELE
Ülkemizin kaderini belirleyen, vatanımızı düşmanların elinden kurtararak bağımsız bir devlet kurmamızı sağlayan İstiklal Harbi, Mustafa Kemal Atatürk’ün liderliğinde, adı sanı duyulmamış ya da unutulmuş birçok kahramanın fedakârlıkları sayesinde kazanılmıştır. Kadın, erkek, çocuk, yaşlı tüm milletin yekvücut olduğu bu mücadele, hikâyeleri ve yaptıklarıyla bizleri duygulandıran karakterlerin zaferidir.
Şehrimiz Bartın da, bu anlamda daha ilk anlardan itibaren milli mücadeleden yana tavır koymuş ve yediden yetmişe vatanın işgalden kurtarılması için canhıraş bir mücadele sergilemiştir. Milli hareketi sahiplenen Bartın halkı ileri gelenlerince 15 Ekim 1919 tarihinde Bartın Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti kurulur. Cemiyetin kurucularından biri de Bartın’ın en varlıklı isimlerinden olan Hacı Arif Kaptan’dı.
ŞEHRİN ÖNDE GELEN TÜCCARI; SERDAR KÖYÜNE CAMİ…
Hacı Arif Kaptan 1865-1924 yılları arasında yaşayan, Bartın’ın en zengin adamı olarak tanınmış bir tüccardır. Sağlığında mülkünden on bir parça ev ve mağazasını Bartın’ın Serdar köyünde yaptırmış olduğu caminin hayratına, ileride doğacak tamir masraflarının da karşılanması için bağışlamıştır. Bunun dışında gelirlerinden fazlasının da sağ kaldıkça kendisinin giderlerine, ölümünden sonra da mal ve mülkünün idaresinin tamamen eşi Zeliha’nın tasarrufuna geçmesi şartıyla vakfetmiştir.
Bir fotoğrafı bile olmayan Hacı Ali Kaptan’ın vakfettiği mal ve paranın Vakıflar İdaresi’nce kayıt altına alındığını gösterir belge (solda).
Bu bağışlar 23 Eylül 1915 tarihinde Vakıflar İdaresince de kayıt altına alınmıştır. Alınan kayıtta şu bilgiler yer almaktadır: “Hacı Arif Kapudan: Bartın kazasının Serdar karyesinde inşa eylediği cami’i şerife, hattı sebile çeşmeleri vesaire müştemilat mağazalar ile dükkânın ve iki yüz elli bin guruş.’’
BARTIN’IN SEMBOLU ŞADIRVAN’I VEFAT EDEN EŞİ HATIRASINA İNŞA ETTİRDİ
Hacı Arif Kaptan, Bartın’ın sembolü olan meşhur tarihi şadırvanını genç yaşta vefat eden eşi Zeliha Hanım hatırasına vakfetmiştir (1912). Bunlardan başka, Bartın’a su getirmek için 2 bin 500 altını, mevcut parasından ayırarak suya vakfetmiş ve bu parayı da hâkim huzurunda tescil ettirerek şer’i ilamını çıkarttırmıştır. Hacı Arif Kaptan, malları üzerinde tek sorumlu tayin ettiği karısı genç yaşta öldüğü için, onun ardından Ayşe isimli bir kadınla evlenmiş, Zeliha’nın ardından aynı şartlarla onu da mülkü üzerinde tek yetkili tayin etmiştir.
Hacı Arif Kaptan bu hayırseverliğinin yanında, ülkenin dört bir yanının işgal altında olduğu İstiklal Harbi döneminde Milli Mücadele saflarına ilk katılanlardan olmuştur. Bu süreçte kendisi milli mücadeleden yana tavır koyduğu gibi Bartın karargâhında bulunan askerlerin gıda ihtiyacını karşılamış, Bartın eşrafını da Milli Mücadeleden yana taraf olmaya çağırmıştır.
YOKLUK YILLARINDA BU BAĞIŞLAR ÇOK KIYMETLİYDİ
O dönem için bir kurşunun, bir bez parçasının dahi altın nispetinde kıymetli olduğu zamanlardı. Yokluk ve yoksulluk ülkenin her yanını sarmıştı. Askerin ne giyecek bir kıyafeti ne de yiyecek bir lokması vardı. Bartın; bir yandan kendi bölgesinin yiyecek, içecek ve diğer lojistik ihtiyacını temin ederken, diğer cephelere gönderilmek üzere Kastamonu ve Bolu Havalisi Komutanlıklarına da yiyecek ve eşya yollamıştır.
Hacı Arif Kaptan’ın yaptığı yardımlar bu anlamda çok kıymetlidir. Bu vesileyle devletimizin kurulmasını sağlayan Milli Mücadele kahramanlarına ve tüm şehitlerimize Allah’tan rahmet diliyorum. Aziz ruhları şad olsun.
Kaynak: Erkan Aşçıoğlu, Kurtuluş Savaşında Bartın
Necdet Sakaoğlu, Amasra’nın Üç Bin Yılı
Osmanlı Arşivi, Belge No:4375/328122
Cumhuriyet Arşivi, Fon:490/1/0/0; Kutu:721, Gömlek:464, Sıra:1
Türk İstiklal Harbi, Cilt: VII
